Olelo mai la o Iehova ia Mose ma ka mauna Sinai, i mai la, E olelo aku oe i na mamo a Iseraela, a e i aku ia lakou, Aia komo oukou i ka aina a'u e haawi aku ai ia oukou, alaila he Sabati ko ka aina no Iehova. Eono makahiki oe e lulu ai i kau mahinaai, a eono makahiki e paipai ai oe i kou pawaina, a e ohi i kona hua; mai lulu i kou mahinaai, aole hoi e paipai i kou malawaina. Levi 25:1-4.
I keia la, ke olelo mai nei ko oukou Haku (יהוה) ke Akua (אלוהים):
E hoʻokokoke mai iaʻu a e hoʻokokoke aku au iā ʻoe. A e huki au iā ʻoe i loko o koʻu wahi hoʻomaha, a e noho ʻoe ma laila e pono ʻoe i ka ʻāpana pālua.
Akā makemake mua wau e hāʻawi i ke kuhikuhi ma ʻaneʻi. Pehea ʻoe e hoʻokokoke mai ai iaʻu? ʻAe, pehea ʻoe e hoʻokokoke ai i kekahi? E kamaʻilio pū ʻoe me lākou. ʻElua mau malihini i loko o ka elevator a i ʻole ma ka laina ma ka mākeke, inā hoʻomaka lāua e kamaʻilio kekahi i kekahi ma ke ʻano aloha, ʻaʻole ia he malihini. A inā makemake ʻoe e ʻike maikaʻi i kekahi, noi ʻoe iā lākou e hui pū me ʻoe no ka ʻaina a i ʻole e hui a kamaʻilio wale.
Aia hoi, ke ku nei au ma ka puka e kikeke ana; ina e lohe kekahi i ko'u leo, a e wehe i ka puka, e komo au iloko io na la, a e ai pu au me ia, a o ia pu me au. Hoikeana 3:20.
E hoʻomaopopo he mea like ia, ʻai ʻo ia me ʻoe a ʻo ʻoe pū me ia,
ʻAʻole nui ka poʻe e kamaʻilio me aʻu. Heluhelu paha lākou mai kahi "puke pule," heluhelu i nā pule a lākou i aʻo ai, a kamaʻilio pū me Aʻu akā hana i nā kamaʻilio āpau, noi pinepine, ʻaʻole ʻimi i kaʻu manaʻo. ʻAʻole pono e like me ʻoe. Makemake au e launa pū me ʻoe. Hoʻolohe au iā ʻoe a hoʻolohe mai ʻoe iaʻu. ʻO ke kahe mau o ka hoʻololi ʻana ma waena o kāua. Ke haʻi aku nei au iā ʻoe e pule me ka hoʻōki ʻole akā ʻo ia ke ʻano o ka hoʻololi mau ma waena o kāua.
Hoʻokahi mea aʻu i noi aku ai iā Iēhova, ʻo ia kaʻu e ʻimi ai: I noho au i loko o ka hale o Iēhova i nā lā a pau o koʻu ola ʻana, E ʻike i ka ʻoluʻolu o Iēhova, A e nīnau aku iā ia ma kona luakini. Halelu 27:4.
A ma ia Halelu, hai mai o Davida ia oe i ka imi ia'u, "E hoʻolohe mai, e Iēhova, i koʻu kāhea ʻana me koʻu leo, a e aloha mai ʻoe iaʻu, a e hoʻolohe mai iaʻu. I kou ʻōlelo ʻana, "E ʻimi ʻoe i koʻu maka," ʻī akula koʻu naʻau iā ʻoe, "E ʻimi aku au i kou alo, e Iēhova. Halelu 27:7-8.
Ke kamaʻilio ʻoe me kekahi ma ke kamaʻilio ʻana, ʻōlelo ʻoe he alo a he alo. ʻAʻole ʻoe e kamaʻilio me ke kua o kekahi inā e hoʻokokoke ana ʻoe e kamaʻilio kamaʻilio.
Ua mālama pono ʻo Mose ma koʻu ʻohana a pau. Ua ʻike ʻo ia i kaʻu mau ʻōlelo a me koʻu mau ʻaoʻao. Ua kāhea aku au iā Mose i koʻu hoaaloha a kamaʻilio pū me ia he maka no he maka. Helu 12:7-8. Ua kāhea ʻo Iesū iā ʻoe ka poʻe hahai iā ia a ʻike i kāna mau ʻōlelo, a mālama iā lākou, kona mau hoaaloha pū kekahi.
Hāʻawi wau i ka poʻe i ʻike i koʻu mau ʻaoʻao a mālama i kaʻu mau ʻōlelo. A i kekahi manawa e koi aku i ka papalua i hiki ai iā ʻoe ke hana i kaʻu mau ʻōlelo a hele ʻole ma koʻu mau ʻaoʻao me ka hemahema. ʻO ke ola ia o nā hana maikaʻi aʻu i hoʻomākaukau mua ai no ʻoe i hele ai ʻoe ma ia mau mea. Oia na hana a'u i hana ai ia oukou iloko o Kristo Iesu. Aia lakou a pau ilaila, e like me ke ala o ke kai, i ka wa a'u i lawe mai ai i na mamo a Iseraela mai Aigupita mai, e lawe ia lakou i ka aina a'u i olelo ai ia Aberahama no kana poe mamo. Aia kēlā ala mai ka hoʻokumu ʻana o ka honua akā ʻo wau wale nō ka mea i ʻike a hiki i ka manawa e pono ai. He Manna huna ia, ka mea ai ia oe i huna hohonu iloko o ko'u naau.
Ua ao aku au ia Mose no ko'u poe kanaka i na manawa hoomaha. ʻO kekahi ka Sābati a i ʻole Sābati hoʻomaha hoʻokahi lā i kēlā me kēia pule (i kēlā me kēia lā ʻehiku) no koʻu poʻe kānaka kahi aʻu i hoʻolaʻa ai iā lākou. ʻO ka lā aʻe ʻo ka Sābati a i ʻole ka Sābati no ka ʻāina (i kēlā me kēia makahiki ʻehiku). A ʻo ka hope loa, ʻo ia ka Iubile i kēlā me kēia kanahākūmāiwa mau makahiki a ma hope pono o ka makahiki Sābati no ka ʻāina. Na Iesu e hooko i keia mau mea a pau no oukou. ʻO ia kou Sābati, makahiki Sābati, a me kou Iubile mau loa. Iloko ona e loaa ai ko oukou malu.
I kēia lā, e aʻo kākou i ka makahiki Sābati.
Olelo mai la o Iehova ia Mose ma ka mauna Sinai, i mai la, E olelo aku oe i na mamo a Iseraela, a e i aku ia lakou, Aia komo oukou i ka aina a'u e haawi aku ai ia oukou, alaila he Sabati ko ka aina no Iehova. ʻEono makahiki ʻoe e lūlū ai i kāu mahina ʻai, a ʻeono makahiki e ʻohi ai ʻoe i kou māla waina, a e hōʻiliʻili i kāna hua; mai lulu i kou mahinaai, aole hoi e paipai i kou malawaina. ʻAʻole ʻoe e ʻohi i ka mea ulu o kāu ʻohi, ʻaʻole hoʻi ʻoe e hōʻiliʻili i kāu mau hua waina i ʻoki ʻole ʻia; he makahiki Sābati ko ka ʻāina. E ai no oukou a pau i na hua Sabati o ka aina; ʻO ʻoe iho, a me kāu poʻe kauā kāne, a me kāu poʻe kauwā wahine, a me kāu mea hoʻolimalima, a me kou kamaʻāina ʻē, ka poʻe e noho ana me ʻoe. ʻO kāu mau bipi a me nā holoholona ma kou ʻāina, e ʻai nō lākou i kāna mau mea kanu a pau. Levi 25:1-7.
E like me ka la o ka la Sabati, he lele no ka manaoio no na mamo a Iseraela ma ka waonahele, e ohi papalua, e hookaawale i kekahi, aole e hele e ohi i kekahi la ae. ʻOiaʻiʻo, i ka wā mua, nui ka poʻe i hoʻāʻo e hele a ʻākoakoa i ka Sābati, ʻaʻohe mea ma laila. ʻAʻole ia i hōʻike i ka hilinaʻi e hāʻawi wau i lawa no laila ʻaʻole pono lākou e hana i ka lā Sābati.
ʻO ka Sābati no ka ʻāina he lele nui aʻe o ka manaʻoʻiʻo no ka mea ʻaʻole ia hoʻokahi lā wale nō akā hoʻokahi makahiki holoʻokoʻa. Eono makahiki e hanaia ai ka aina, e kanuia, e ohiia, a e ohiia na hua a pau o ka aina i kela makahiki i keia makahiki. I kēlā me kēia hiku o ka makahiki, pono e hoʻomaha ka ʻāina a loaʻa nā hua maoli o ka ʻāina i nā kānaka a pau, nā kānaka a me nā holoholona. ʻAʻohe kauoha i koʻu poʻe kānaka e hana ʻole i ka makahiki Sābati, akā, ʻaʻole pono e hana ʻia ka ʻāina. ʻO ia ka ʻāina i loaʻa ka makahiki Sābati.
Ma waho aʻe o ke koena o ka ʻāina, ua kauoha hou aku au iā Mose i ka makahiki Sābati no ka hoʻokuʻu ʻana i ka ʻaiʻē a me ka hoʻoluhi ʻana i koʻu poʻe kānaka:
I ka pau ana o na makahiki ehiku, e kala oe i ka aie. Eia ke ʻano o ke kala ʻana: e hoʻokuʻu kēlā mea kēia mea ʻaiʻē i kāna mea i hōʻaiʻē ai i kona hoalauna; mai kii aku ia i kona hoalauna, a me kona hoahanau, no ka mea, ua haiia mai ke kala ana o Iehova. Deuteronomy: 15: 1-2.
ʻO ka huaʻōlelo Hebera no ka "kala ʻana" a me "ke kala ʻana i nā aie" e like me ka hoʻohana ʻia ma nā pauku ʻelua ma luna nei ʻo ka huaʻōlelo שמטה - Shemitah ʻo ia ka manaʻo "e hoʻokuʻu" a i ʻole "e hoʻokuʻu." ʻO Shemitah (Shmita) pēlā ke hoʻokuʻu ʻana i kekahi mai ka paʻa ʻana a i ʻole ke kuleana o kahi aie. ʻO ia hoʻi ka hoʻokuʻu ʻia ʻana o nā kauā mai waena mai o nā kānaka. ʻAʻole i ʻoi aku ka nui o nā makahiki ʻeono ma ke ʻano he kauā he Hebera.
Inā i kūʻai lilo ʻia mai iā ʻoe kou hoahānau, he kāne Hebera paha, he wahine paha, a laila e hoʻokauwā mai ʻo ia nāu i ʻeono makahiki, akā i ka hiku o ka makahiki e hoʻokuʻu ʻoe iā ia. I kou hoʻokuʻu ʻana iā ia, mai hoʻokuʻu nele aku ʻoe iā ia. E hoʻolako nui aku ʻoe iā ia i kāu poʻe hipa, a mai kāu hehi palaoa, a me kāu waihona waina; e haawi aku oe ia ia e like me ka Iehova kou Akua i hoopomaikai mai ai ia oe. E hoomanao oe, he kauwa oe ma ka aina o Aigupita, a na Iehova kou Akua oe i hoola; nolaila, ke kauoha aku nei au ia oe i keia la. Kan. 15:12-15
ʻO ka hiku o ka makahiki he makahiki hoʻomaha ia mai ka hana ʻana i ka ʻāina, he hoʻokuʻu ʻaiʻē, a hoʻokuʻu i nā kauā Hebera, akā naʻe, ʻaʻohe kauoha ʻaʻole e hana i ka makahiki ʻehiku. ʻO ka hoʻokuʻu ʻia mai ka hoʻoluhi ʻana a me ka hoʻopau ʻana i ka hana ʻelua mau mea like ʻole. Hiki ke hoʻokuʻu ʻia ke kauā Hebera ma ka hopena o ke ono o ka makahiki a laila e ʻae iā ia e hoʻolimalima ʻia e hana ma nā ʻano like ʻole āna e koho ai. ʻO ke kauoha o ka makahiki Sābati e pili pono ana i ka hoʻokuʻu ʻana i nā aie, ka hoʻokuʻu ʻana mai ka hoʻoluhi ʻana, a me ka hoʻokuʻu ʻana mai ka hana ʻana i ka ʻāina.
ʻO ka ʻāina ponoʻī kahi e hoʻomaha ai i kēlā me kēia ʻehiku makahiki. Kauoha aku au i na mamo a Iseraela e hana i ka aina i na makahiki eono, a e haawi aku i ka aina i hoomaha i ka hiku o ka makahiki. No ke aha i hoʻomaha ai ka ʻāina no hoʻokahi makahiki? He ʻoiaʻiʻo ua kōkua kēia i ka ʻāina e hoʻohua mai i nā mea kanu maikaʻi aʻe a loaʻa ka manawa e hoʻopiha ai iā ia iho. He ʻoiaʻiʻo nō hoʻi ʻo ka hiku o ka makahiki e hāʻawi like i ka loaʻa ʻana o ka hua o ka ʻāina i kona poʻe a pau e noho ana, me ka poʻe ʻilihune, i ka hiku o ka makahiki. He mea hoʻomanaʻo hoʻi ʻo ka ʻāina ponoʻī, ʻoiai he ʻāina hoʻolimalima kāu, noʻu nō ia.
Aole hoi e kuai mau ia ka aina, no ka mea, no'u ka aina; no ka mea, he poe malihini oukou, a he poe malihini pu me au. Levi 25:23.
Akā, ʻo ke kumu maoli o ka Sābati, ka makahiki Sābati, a me ka makahiki Iubile, ʻo ia ka hōʻike ʻana iā ʻoe ʻaʻole ma kou luhi a me ka hou e loaʻa ai kou ola akā naʻu i hoʻolako. Inā he ʻimi aupuni ʻoe, ua hoʻohui ʻia nā mea a pau iā ʻoe. ʻO kaʻu Pōmaikaʻi ka mea e waiwai ai, ʻaʻole e hoʻohui i ka hana kaumaha me ia. Hāʻule ka mane i ka hau i kēlā lā i kēia lā ma ka wao nahele no nā makahiki he kanahā, a ʻelua ʻāpana i kēlā me kēia lā ma mua o ka Sābati. ʻO ka makahiki ma mua o ka makahiki Sābati, ua hua nā mahiʻai i nā mea kanu nui i hoʻolako ʻia no ʻelua makahiki, ʻo ka makahiki mua no ka hoʻomaha ʻana i ka ʻāina a laila no ka makahiki kanu hou. Pela i lilo ai i hoike nani no ka hoolako ana i mea e hoomanao ai i na mamo a Iseraela, owau no ke kumu o ko lakou lako, a ia'u, aole lakou e nele. ʻO ia hoʻi, ʻo wau ka mea mālama iā ʻoe a hiki iā ʻoe ke hilinaʻi ma ia mea. Inā makemake ʻoe a hoʻolohe, e ʻai ʻoe i ka maikaʻi o ka ʻāina.
Olelo mai la o Iehova ia Mose, i mai la, Aka, e olelo aku oe i na mamo a Iseraela, penei, E malama io oukou i ko'u mau sabati; no ka mea, he hōʻailona kēia ma waena oʻu a me ʻoukou i ko ʻoukou mau hanauna, i ʻike ʻoukou ʻo wau nō Iēhova ka mea hoʻāno iā ʻoukou. Exodo 31:12-13.
ʻAʻole i manaʻo ʻia ka Sābati he lā hoʻomaha wale nō akā he lā hoʻi e hoʻomanaʻo ai iaʻu a e ʻike ai ʻo wau ka mea e hoʻolaʻa iā ʻoe. ʻAʻole i hana ʻia ke kanaka no ka Sābati, ua hana ʻia ka Sābati no ke kanaka. O Iesu ka Haku o ka la Sabati. ʻO ia kou hoʻomaha. ʻO ia ko ʻoukou Kahuhipa maikaʻi.
Aloha wau iā ʻoe. Shabbat Shalom! ʻO ka Sābati ka hoʻolauleʻa ʻohana, Koʻu ʻohana. ʻO ka ʻohana i hui pū ʻia me ke aloha ʻaʻohe mea i nalowale, ʻaʻohe mea i haki, ʻaʻohe mea hoʻokahi.
Ina he kanaka ilihune me oe, o kekahi o kou poe hoahanau, ma kekahi o kou mau kulanakauhale ma kou aina a Iehova kou Akua e haawi mai ai ia oe, mai hoopaakiki oe i kou naau, aole hoi e hoopaa i kou lima i kou hoahanau ilihune; akā, e wehe ʻoluʻolu ʻoe i kou lima iā ia, a e hāʻawi lokomaikaʻi aku ʻoe iā ia i mea e pono ai kona hemahema. E ao o manao ino iloko o kou naau, i ka i ana, Ua kokoke mai ka hiku o ka makahiki, ka makahiki kala, a ua inaina kou maka i kou hoahanau ilihune, aole oe e haawi aku ia ia; a laila e hea aku ʻo ia iā Iēhova no ʻoukou, a e lilo ia i hewa i loko ou. E hāʻawi lokomaikaʻi aku ʻoe iā ia, ʻaʻole e kaumaha kou naʻau i kāu hāʻawi ʻana iā ia; No ka mea, aole e pau ka noho ana o ka poe ilihune ma ka aina; No laila, ke kauoha aku nei au iā ʻoe, i ka ʻī ʻana aku, E wehe wale aku ʻoe i kou lima i kou hoahānau, i kou poʻe ʻilihune a me kou ʻilihune ma kou ʻāina. Kan. 15:7-11.